به گزارش خبرنگار سیاسی حیات، ماجرا از قم شروع شد؛ از یک تماس تلفنی با 115، وقتی صدای بانویی از پشت خط شنیده می شود که خود را مدیر یک مدرسه معرفی کرده و از مسمومیت و بدحال شدن دانش آموزانش خبر می دهد. به دنبال این تماس تلفنی، اورژانس خود را به هنرستان نور در خیابان جمهوری می رساند و 18 دانش‌آموز را به مرکز درمانی منتقل می‌کند که اکثر آنها تا همان شب با بهبودی نسبی مرخص می‌شوند.

آن روز هیچ کس حتی تصورش را نمی کرد که این اتفاق چند ماه بعد به یکی از مهم ترین اخبار کشور تبدیل شود؛ اتفاقی که اگرچه در پایان روز نهم آذر ختم به خیر شد، اما حدود دو هفته بعد دوباره در همان مدرسه رخ داد و این بار پای پلیس را هم به ماجرا باز کرد و البته پای برخی از دانش آموزان با بیماری زمینه ای را هم برای چند روز به بیمارستان.

این اما تازه آغاز ماجرا و شروع یک روند عجیب و نگران کننده در قم بود، چرا که 48 ساعت بعد گزارشی مشابه از دبیرستان فاطمیه در صفاشهر به اورژانس و پلیس رسید و بیش از یک ماه بعد یعنی در 17 بهمن گزارشی با همین مضمون از 6 مدرسه دخترانه دیگر منتشر شد که دانش آموزانشان مدعی شدند بو یا گاز خاصی را استشمام کرده اند؛ بوهایی شبیه پرتقال، نارنگی گندیده، وایتکس، ماهی گندیده و ....

اگرچه در آن ایام و به مدت چند روز مدارس قم مورد بررسی و تحقیقات فنی جامعی قرار گرفت اما سرنخ مشخصی از این حادثه پیدا نشد، ضمن اینکه فرضیه انتشار گاز co در مقادیر بالا هم رد شد. 

این ماجرا پای وزیر بهداشت را هم به قم باز کرد تا در آنجا ضمن اشاره به اینکه یک تیم متخصص و ویژه را مامور بررسی موضوع کرده، بگوید، براساس علائم بالینی به موارد مشکوکی رسیده‌ایم که جهت بررسی بیشتر به تهران ارسال می‌کنیم اما فعلا در بررسی محیطی به رفتار غیرعادی خاصی نرسیده‌ایم.

درهمان ایام البته مسئولان دیگری همچون معاون دانشگاه علوم پزشکی قم، نماینده گان قم در مجلس، مدیران برخی نواحی آموزش و پرورش قم و وزیر آموزش و پرورش هم به میدان سخن آمده و اظهاراتی در تشریح دلایل این اتفاق به زبان آوردند.

یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش ضمن اشاره به مشکوک بودن ماجرا از بررسی بیشتر آن خبر داد و احمد امیرآبادی فراهانی و ذوالنوری نمایندگان قم در مجلس هم گفتند اگرچه دستگاه‌های امنیتی و انتظامی و بهداشت و درمان و مجموعه کلانتری و آتش‌نشانی پیگیر هستند که مبدأ این مسأله را پیدا کنند، اما به دلیل اینکه مسئولان استانی تاکنون پاسخ قانع‌کننده‌ای در خصوص علل این حوادث ندادند، برای مشخص شدن علت این حوادث پیگیری‌هایی در سطح ملی در حال انجام است و سوال از وزرای آموزش و پرورش و بهداشت و درمان نیز در دستور کار قرار گرفته است. حجت الاسلام محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور نیز به دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان قم ماموریت داد تا به پیگیری ویژه و برخورد قاطع با مقصران احتمالی ورود کند.

 بوی بد به مدارس سایر استان ها رسید

انتشار اخباری از گسترش دامنه مسمومیت دانش اموزان و تعداد مدارس درگیر با این موضوع در قم بی وقفه در حال افزایش بود که آرام آرام اخبار دیگری از گوشه و کنار کشور با همین مضمون روی خروجی سایت ها و خبرگزاری ها قرار گرفت.

چهارمحال و بختیاری، تهران، لرستان، مازندران، فارس، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، کرمانشاه، هرمزگان، گلستان، اصفهان، آذربایجان های غربی و شرقی و اردبیل، استان هایی بودند که اخباری از مسمومیت دانش آموزان برخی مدارس آنها منتشر شد.

در این بازه زمانی بیشتر اخبار و گزارش هایی درخصوص تعداد روبه گسترش مدارس درگیر با حادثه منتشر می شد بدون آنکه نظری دقیق و علمی درخصوص منشا این اتفاق و یا عوامل و مسببان آن از سوی مسئولان اعلام شود. آنچه درخصوص دلایل این حوادث در رسانه های رسمی و غیررسمی هم گفته و شنیده می شد اعم از ایجاد جو روانی و ترس و اضطراب و تلقین های ذهنی یا عوامل مسمومیت زای گازی و غیرگازی، همه برگرفته از حدس و گمان هایی بود که دست کم هیچ مسئولی در سطح کلان نظام بر آن صحه نمی گذاشت.

این ماجرا که از دبیرستان ها و هنرستان های دخترانه شروع شد و در طول سه ماه گذشته علاوه بر مقاطع مختلف تحصیلی، معدودی از مدارس پسرانه و چند خوابگاه دانشجویی را هم فراگرفت و البته همچنان تدام دارد، حالا علاوه بر اینکه در صدر اخبار داخلی و خارجی قرار گرفته و فضای وهم آلودی را برای ماهیگیری رسانه های معاند فراهم کرده، طی روزهای اخیر با مواجهه جدی مسئولان کشوری هم رو به رو شده است. در همین راستا سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور چند روز پیش یعنی 12 اسفند در حاشیه سفر به بوشهر به منظور بهره‌برداری رسمی از پالایشگاه فاز 14 پارس جنوبی در اجتماع مردم شهرستان دشتی در ورزشگاه تختی خورموج به موضوع مسمومیت دانش آموزان اشاره کرد و گفت: در موضوع پیش آمده در مدارس، وزیر اطلاعات و وزیر کشور را مامور کردم در اسرع وقت پیگیری کنند و گزارشات را به طور کامل در اختیار مردم قرار دهند.

مسمومیت مجلس را متشنج کرد

طی یکی دو روز گذشته هم برخی از نمایندگان مجلس در لابه لای بررسی لایحه بودجه 1402 گریزی به موضوع مسمومیت دانش آموزان زدند و علاوه بر اینکه خواستار پیگیری جدی ماجرا توسط مسئولان و وزرای مربوط شدند، اعلام کردند که خودشان هم این موضوع را در مجلس پیگیری می کنند.

یکی از این نمایندگان، غنی نظری، نماینده خلخال بود که روز یکشنبه 14 اسفند، به جای صحبت درباره لایحه بودجه، درباره مسمومیت های سریالی که به گفته وی تازه به خلخال رسیده، سخن گفت و در پاسخ به تذکر رئیس مجلس گفت: در شهرستان خلخال دانش آموزان به دلیل مسمومیت به بیمارستان رفتند و شما توقع دارید من درباره چه چیزی صحبت کنم؟

سخنان نماینده خلخال که با صدای بلند در صحن مجلس پیچید اگرچه برای مدت کوتاهی جو آن را متشنج کرد، اما گواهی بود بر حساسیت به موقع برخی نمایندگان که شرایط جامعه و مردم برایشان در اولویت قرار دارد؛ حساسیتی که در سخنان گروهی دیگر از نمایندگان مشهود بود. در همین راستا زهرا شیخی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس هم روز یکشنبه از تشکیل جلسه کارگروه بررسی دلایل مسمومیت دانش‌آموزان در راستای دستور رئیس مجلس به 4 کمیسیون بهداشت، شوراها، امنیت ملی و آموزش خبر داد و گفت نشستی هم با مسئولانی از وزارتخانه‌های کشور، بهداشت، آموزش‌وپرورش، دستگاه‌های امنیتی برگزار می‌شود.

حسین امامی‌راد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم با اشاره به تداوم مسمومیت‌های برخی از دانش آموزان کشور و با تاکید بر غیرطبیعی و بودار بودن این مسمومیت ها در راستای ادامه تحرکات چند ماه اخیر در چارچوب جنگ ترکیبی علیه ایران  گفت: موج مسمومیت تکراری دانش‌آموزان باید از طرف مسئولان جدی گرفته و پیگیری شود.

در این حین وزیر آموزش و پرورش هم که پیش از این و همزمان با شروع ماجرا در مدارس قم از بررسی ماجرا خبر داده بود، دوباره طی اظهار نظری اعلام کرد که نگرانی والدین دانش‌آموزان را درک و بابت این اتفاقات عذرخواهی می‌کند.

یوسف نوری با بیان اینکه منتظر اعلام نتایج آزمایش هاست، به مردم اطمینان خاطر داد که در استان‌های مختلف به طور جد پیگیر ماجرا هستند و کمیته فوریت‌ها در ادارات مختلف آموزش و پرورش استان‌ها تشکیل شده است.

در نهایت اینکه کاظم غریب‌آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر کشورمان هم با ورود به ماجرا گفت: ستاد حقوق بشر با جدیت پیگیر روشن شدن ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان در برخی مدارس بوده و در تماس مداوم با نهادهای امنیتی و قضائی، خواستار شناسایی فوری عاملان این ماجراست.

ماهیگیری رسانه های معاند از آب گل آلود سهل انگاری

ماجرای مسمومیت های متوالی دانش آموزان در سراسر کشور هر دلیل و منشایی که داشته باشد، از انتشار گازهای سمی و غیرسمی با انگیزه خرابکاری برای متهم کردن نظام یا ایجاد جو روانی و وجود ترس و اضطراب، به هر روی به هیچ عنوان قابل اغماض نیست، چراکه اکنون به یک عملیات پیچیده روانی ـ رسانه ای همراه با برجسته سازی در سطح رسانه های معاند تبدیل و مخل سلامت و آرامش و امنیت جامعه شده است.

گذشته از بعد رسانه ای این ماجرا علیه نظام، نمی توان براحتی از این موضوع گذشت که درمقابل بسیاری از دانش اموزان که فقط به استشمام بو بدون هیچ عارضه ای اشاره می کنند، عملا در برخی مدارس پای دانش اموزان به بیمارستان باز شده و کار تعدادی هم به بستری شدن در آی سی یو کشیده شده است. یعنی  همان دانش اموزانی که به گفته پزشکان دچار سرگیجه، سردرد، زجر تنفسی، گرفتگی و بی‌حسی عضلات و علائم نورولوژی شده اند. شرایطی که برخی از پزشکان حاضر در این بیمارستان ها را هم نگران شرایط در هفته پیش رو کرده است.

نگرانی روزافزون والدین و ایجاد جو روانی ناامنی در کشور هم عامل دیگری است که بر اهمیت پیگیری جدی ماجرا افزوده است. شرایطی که باعث شده جو حاکم بر کشور در دوره کرونا دوباره بازگردد و برخی از مدارس دخترانه تهران، اقدامات حفاظتی و امنیتی استفاده از ماسک، بستن پنجره‌ها و جلوگیری از ورود افراد ناشناس به مدرسه را در دستور کار خود قرار دهند.

دستور ویژه صادر شد

حالا و تا صبح دیروز اگر می خواستیم شرایط کل حاکم بر جامعه را به تصویر بکشیم، با یک فضای وهم آلود مواجه می شدیم که در آن هر روز بر شمارِ مدارس زخم خورده از واقعه مسمومیت اضافه می شود، مسئولان برخی سکوت پیشه کرده و برخی جسته گریخته اطلاعات ناقصی به بیرون درز می دهند و برخی دیگر درحال تذکر برای پیگیری هستند و در نهایت اینکه روزبه روز بر نگرانی دانش اموزان و والدین و خانواده ها افزوده شده و جامعه به سمت یک التهاب و بحران جدی ناخواسته پیش می رود.

این شرایط تا همین روز گذشته بیشتر به یک کلاف سردرگم شباهت داشت، اما سخنان محکم و قاطع رهبری در حاشیه آیین درختکاری تکلیف آن را مشخص کرد؛ اینکه همه دستگاه ها و مسئولان موظف به پیگری جدی این ماجرا تا شناسایی و مجازات مسببان آن هستند.

حضرت آیت الله خامنه ای در حاشیه آیین کاشت نهال در روز درختکاری یعنی صبح دیروز، خواستار این پیگیری شدند و فرمودند که مسئولان باید موضوع مسمومیت دانش‌آموزان را با جدیت دنبال کنند، زیرا این یک جنایت بزرگ و غیرقابل اغماض در حق معصوم ترین عناصر جامعه یعنی کودکان است که موجب رعب و ناامنی روانی جامعه و نگرانی خانواده ها نیز شده است.

ایشان با بیان اینکه بی شک افراد و گروه هایی در این کار دست دارند، خواستار پیدا شدن سررشته این جنایت و به اشد مجازات رساندن مسببان آن بدون هیچ گونه عفو و اغماضی شدند.

حالا و پس از دستور ویژه رهبری دیگر مسیر برای همگان روشن است، چه مسببان داخلی یا خارجی ماجرا که در حاشیه امن عدم توجه دقیق به ماجرا در هفته های گذشته به خرابکاری خود ادامه می دادند، و چه برای مسئولانی که پیگیر ماجرا بودند اما نه دقیق و کامل و آنچنان که اهمیت موضوع ایجاب می کند.

گزارش: فاطمه مرادزاده